Unia Europejska dostrzega kluczową rolę zwiększenia uczestnictwa kobiet na rynku pracy w realizacji strategicznych celów gospodarczych. Jednym z najważniejszych działań w tym zakresie jest promowanie równowagi płci w zarządach i radach nadzorczych spółek. Przyjęte przepisy mają na celu zwiększenie udziału kobiet w procesach decyzyjnych, co przynosi korzyści zarówno dla europejskiej gospodarki, jak i dla firm działających na wspólnym rynku.
W dniu 20 września br. Ministerstwo Sprawiedliwości opublikowało projekt ustawy transponującej dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2381 z dnia 23 listopada 2022 r. w sprawie poprawy równowagi płci wśród dyrektorów spółek giełdowych oraz powiązanych środków (Dz. Urz. UE L 315/44 z 07.12.2022), czyli tzw. Women on Boards Directive.
W zakresie zmiany ustawy o ofercie publicznej projekt przewiduje, zgodnie z dyrektywą zastosowanie nowych wymogów w odniesieniu do spółek notowanych na rynku regulowanym, z wyłączeniem spółek, które w jednym z dwóch ostatnich lat nie przekroczyły 250 pracowników oraz co najmniej jednego z progów finansowych (50 mln EUR przychody netto lub 43 mln EUR suma aktywów bilansu).
Spółki objęte nowymi przepisami będą mieć obowiązek m.in:
przyjęcia polityki zatrudniania w organach spółki (w drodze uchwały walnego zgromadzenia) zgodnej z wymogami określonymi w nowym rozdziale 4aa „Polityka zatrudniania w organach spółki”
osiągnięcia do 30 czerwca 2026 r. (a w przypadku spółek, w których prawa z akcji wykonuje minister właściwy do spraw aktywów państwowych - do 31 grudnia 2025 r.) celu określonego w projektowanym art.90gg, tj. liczby osób mniej reprezentowanej płci zbliżonej do 33% i nie większej niż 49% „w każdym organie spółki liczącym co najmniej trzech członków”;
zarząd spółki będzie zobowiązany do sporządzenia co roku sprawozdania dotyczącego udziału przedstawicieli poszczególnych płci w organach spółki oraz udostępniania go na stronie internetowej, a w terminie do 15 marca danego roku przekazywania go do Pełnomocnika Rządu ds. Równego Traktowania (będzie on prowadzić publiczny wykaz spółek spełniających wymóg określony w art.90gg, tj. cel 33%);
sankcją za niewykonanie lub nienależyte wykonanie przez spółkę obowiązków wynikających z nowego rozdziału 4aa może być nałożenie przez KNF kary pieniężnej w wysokości 10% rocznego przychodu.
W projekcie zapisano, iż ustawa ma wejść w życie z dniem 28 grudnia 2024 r., ale część przepisów wejdzie w życie z dniem 30 czerwca 2026 r. (m.in. przepisy dotyczące: procesu selekcji kandydatów, prawa do odszkodowania za naruszenie przepisów o selekcji kandydatów, obowiązku wyjaśnienia w „sprawozdaniu dotyczącym udziału przedstawicieli poszczególnych płci w organach spółki” przyczyny braku osiągniecia celu 33% i opisu planowanych/przyjętych środków dla osiągnięcia tego wskaźnika).
Kluczowe cele unijnych regulacji
Promowanie równowagi płci na najwyższych szczeblach zarządzania jest jednym z priorytetów UE. Ma to pomóc w:
- Pobudzaniu wzrostu gospodarczego w Europie: Zwiększenie liczby kobiet na stanowiskach kierowniczych może przyczynić się do bardziej zróżnicowanego i innowacyjnego podejścia do zarządzania.
- Poprawie konkurencyjności europejskich firm: Firmy o zróżnicowanych zespołach zarządzających częściej osiągają lepsze wyniki finansowe i są bardziej odporne na kryzysy.
- Zmierzeniu się z wyzwaniami demograficznymi: Aktywniejszy udział kobiet w gospodarce łagodzi skutki starzenia się społeczeństwa, wzmacniając zasoby siły roboczej.
Pozytywne skutki zwiększenia obecności kobiet w radach spółek
Większy udział kobiet w radach nadzorczych przekłada się na szereg korzyści:
- Efekt kuli śnieżnej w zatrudnieniu: Równowaga płci w zarządach sprzyja zatrudnianiu kobiet na niższych szczeblach i w całej organizacji.
- Wpływ na gospodarkę: Zrównoważone podejmowanie decyzji wspiera rozwój przedsiębiorstw, a co za tym idzie – wzrost całej gospodarki.
Obecna sytuacja i wyzwania
Pomimo istnienia przepisów zakazujących dyskryminacji ze względu na płeć, kobiety nadal są znacząco niedoreprezentowane w radach spółek w UE. Problem ten dotyczy szczególnie sektora prywatnego, a zwłaszcza spółek giełdowych. Równowaga płci pozostaje nierównomierna w poszczególnych państwach członkowskich, a postępy w tym zakresie są powolne.
Nowe przepisy i ich cele
Aby przyspieszyć zmiany, UE wprowadza przepisy zobowiązujące spółki giełdowe do osiągnięcia konkretnych celów do 2026 roku:
- 40% udziału osób niedoreprezentowanej płci w radach nadzorczych (stanowiska niewykonawcze).
- Alternatywnie, państwa członkowskie mogą objąć regulacjami również stanowiska wykonawcze, z celem 33% wszystkich stanowisk w zarządzie i radzie nadzorczej.
Obiektywne kryteria wyboru i przejrzystość
Jeżeli firma nie osiągnie wyznaczonych celów, będzie musiała zmienić procesy rekrutacyjne, wprowadzając:
- Obiektywne i przejrzyste procedury wyboru i mianowania członków zarządów, oparte na kwalifikacjach i neutralnych kryteriach.
- Zasady pierwszeństwa: W przypadku kandydatów o równych kwalifikacjach preferencję zyska osoba z niedoreprezentowanej płci, chyba że inne kryteria przechylą szalę na korzyść innego kandydata.
Raportowanie i elastyczność krajowa
Państwa członkowskie mają możliwość wprowadzenia bardziej rygorystycznych przepisów, o ile są one skuteczniejsze niż proponowane na poziomie unijnym. Przedsiębiorstwa będą zobowiązane do corocznego raportowania na temat struktury płci w zarządach i podejmowanych działań na rzecz realizacji celów. Publikowane będą również listy firm spełniających wymagania dyrektywy, co wzmocni transparentność i umożliwi monitorowanie postępów.
Znaczenie przepisów dla europejskiego rynku
Ujednolicenie zasad na poziomie unijnym eliminuje różnice regulacyjne pomiędzy państwami członkowskimi, ułatwiając prowadzenie działalności na jednolitym rynku. Zharmonizowane przepisy minimalizują komplikacje administracyjne i wspierają tworzenie równego pola gry dla firm we wszystkich krajach UE.
Podsumowanie
Nowe przepisy UE dotyczące równowagi płci w radach nadzorczych mają szansę zrewolucjonizować sposób zarządzania spółkami w Europie. Przyczyniają się nie tylko do poprawy sytuacji kobiet na rynku pracy, ale także do wzmocnienia innowacyjności i konkurencyjności europejskich przedsiębiorstw. Wspólne działania w tym zakresie to krok w stronę bardziej zrównoważonej i sprawiedliwej gospodarki, która korzysta z pełnego potencjału wszystkich obywateli.
Comments